Μερικές δεκαετίες πριν οι σημερινές επιδόσεις στα διάφορα αθλήματα θα θεωρούταν ασύλληπτες, και αντικείμενο της επιστημονικής φαντασίας. Ειδικά σε ορισμένα αθλήματα, έφηβοι αθλητές επιτυγχάνουν καλύτερες επιδόσεις από τις ολυμπιακές επιδόσεις της εποχής των πατεράδων τους.
Ένας από τους παράγοντες που συνέβαλαν αποφασιστικά στην επίτευξη των σημερινών απίστευτων επιδόσεων, καθώς επίσης και της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, του ύψους και της ευρωστίας του σημερινού ανθρώπου είναι η συσσώρευση της γνώσης και η εφαρμογή της στη βελτίωση της διατροφής.
Οι παράγοντες που ορίζουν την αθλητική απόδοση είναι οι εξής:
• Τα γονίδια, δεν μπορούμε να τα επηρεάσουμε με εξαίρεση τις γονιδιακές επεμβάσεις, που εκτός από ηθικά διλήμματα που εγείρουν, πολύ λίγα πράγματα γνωρίζουμε γι' αυτές.
• Η συστηματική προπόνηση μέσω της οποίας θα επιτύχουμε τους προπονητικούς στόχους.
• Η σωστή ψυχολογία, η ψυχολογία του νικητή, απελευθερώνει ασύλληπτες δυνάμεις.
• Η σωστή διατροφή θα θέσει τα θεμέλια για τη στήριξη της αγωνιστικής προσπάθειας, βελτιώνοντας την αθλητική απόδοση κατά 30% και πλέον. Αντίθετα σε ακραίες καταστάσεις διατροφικών ελλείψεων παρατηρούνται συμπτώματα απαγορευτικά για την αθλητική απόδοση, όπως δυσθυμία, αδυναμία, καχεξία, κατάρρευση των σωματικών λειτουργιών και θάνατος.
Η δίαιτα του αθλητή-αθλούμενου, πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα θρεπτικά συστατικά στις σωστές αναλογίες: 50-60% υδατάνθρακες, 20-25% λίπη και 15-20% πρωτεΐνες. Τα γεύματα πρέπει να είναι πολλά, μικρά, εύπεπτα και πλήρη. Για την ιδιαιτερότητα και την σημειολογία των γευμάτων οι Αγγλοσάξονες λένε αποφθεγματικά: <<το πρωινό για σένα, το μεσημεριανό για το φίλο σου και το βραδινό για τον εχθρό σου>>.
• Οι υδατάνθρακες πριν και μετά τον αγώνα, με την πλήρωση των αποθηκών του γλυκογόνου (αποθέματα άμεσης ενέργειας), είναι στρατηγικής σημασίας για τη διατήρηση της απόδοσης σε υψηλά επίπεδα. Διακρίνονται σε απλούς και σύνθετους.
• Οι απλοί, χαρακτηρίζονται από ταχεία απορρόφηση, δίνοντας άμεσα ενέργεια και ανευρίσκονται στα φρούτα, στο μέλι και τα γλυκά.
• Οι σύνθετοι υδατάνθρακες απορροφούνται αργά και θεωρούνται σημαντικοί για τον αθλητή εφοδιάζοντας <<σε διάρκεια>> το σώμα με ενέργεια και απαντώνται στα δημητριακά, στο ψωμί, στο ρύζι, στις πατάτες.
• Οι φυτικές ίνες βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντέρου και στη μείωση των λιπιδίων του αίματος, απαντώνται στα λαχανικά, στα φρούτα, στα δημητριακά, στα όσπρια.
• Οι πρωτεΐνες δεν δημιουργούν σοφούς ούτε πρωταθλητές, αλλά είναι αναντικατάστατες για την εκδήλωση πολλών βασικών λειτουργιών του οργανισμού. Οι δομικοί τους λίθοι, τα αμινοξέα, αποτελούν την πρώτη ύλη για το <<χτίσιμο>> των μυών του συνδετικού ιστού, του αίματος, των ορμονών και των ενζύμων. Η παρουσία τους είναι επιβεβλημένη σε κάθε γεύμα και ιδιαίτερα στο μετααγωνιστικό, όπου επίκειται η αποκατάσταση των φθορών των πρωτεϊνικών δομών του οργανισμού. Βρίσκονται στο κρέας, στο ψάρι, στα γαλακτοκομικά, τα αυγά και τα όσπρια.
• Τα λίπη είναι η πλέον συμπυκνωμένη μορφή ενέργειας, με 9 θερμίδες ανά γραμμάριο σε σχέση με τις αντίστοιχες 4 των υδατανθράκων και των πρωτεϊνών. Αποτελούν τη μεγάλη παρακαταθήκη ενέργειας του οργανισμού. Επειδή έχουν μεγάλο χρόνο παραμονής στο στομάχι αντενδείκνυται η έντονη παρουσία τους στο προαγωνιστικό γεύμα.
• Το νερό αποτελεί το 60% του βάρους μας και συνιστά κρίσιμο παράγοντα για την αθλητική επίδοση, η απώλεια του μειώνει δραματικά την απόδοση και δύναται να προκαλέσει ακόμα και θάνατο.
• Οι βιταμίνες είναι μικρά οργανικά μόρια που απαιτούνται σε μικρές ποσότητες για τη ρύθμιση του μεταβολισμού, τη διατήρηση στη ζωή, την ανάπτυξη, τη σωστή και εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού.
• Τα μεταλλικά άλατα και τα ιχνοστοιχεία που απαιτούνται σε ιχνοποσότητες, ελέγχουν ζωτικής σημασίας λειτουργίες για την ομοιόσταση του οργανισμού και η μη παρουσία τους είναι ασύμβατη ζωή.
• Οι ψευδοβιταμίνες είναι ουσίες που μοιάζουν με βιταμίνες, όπως το συνένζυμο Q και το παγγαμικό οξύ (παραγωγή ενέργειας), η καρνιτίνη και η ινοσιτόλη (κινητοποίηση λίπους), που οι ρόλοι τους δεν έχουν απόλυτα διευκρινιστεί, όπως και κάποιων ουσιών που δεν έχουν ακόμα ταυτοποιηθεί και καλούνται παράγοντες αγνώστου ταυτότητας.